موتورهای الکتریکی یک از پرکاربردترین تجهیزات برقی هستند که در یک محیط صنعتی به کار گرفته می‌شوند. از این رو یکی از کارهای مهمی که در مجتمع‌های صنعتی به ویژه پتروشیمی‌ها به آن پرداخته می‌شود، تعمیر این گونه از موتورهاست. در این نرم‌افزار سعی شده تا مهم‌ترین نکاتی که در انجام این امر برای پرسنل شاغل در بخش تعمیرات ضروری است،به همراه فیلم و عکس جهت یادگیری آسان‌تر آورده شود.
قبل از شروع به سیم‌پیچی یک موتور، لازم است تا ابتدا دیاگرام یا به عبارتی دیگر نقشه سیم‌پیچی تهیه شود. این نقشه ممکن است از روی سیم پیچی قبلی موتور و یا با استفاده از اصول طراحی سیم‌پیچی، تهیه شده باشد.برای رسم دیاگرام سیم‌پیچی، مراحل زیر باید طی شود:
1- به دست آوردن تعداد شیارهای استاتور و تعداد قطب‌های موتور.
2- محاسبه گام قطبی و تعداد شیارهای مربوط به هر فاز در هر گام قطبی.
3- محاسبه زاویه الکتریکی هر شیار و محاسبه شیارهای شروع سیم‌پیچی هر فاز.
4- مشخص کردن شیارهای مربوط به هر فاز با استفاده از جدول یا روش‌های مشابه.
5- مشخص کردن متحدالمرکز یا زنجیری بودن سیم‌پیچی‌ها.
6- رسم کلاف‌ها و سربندی آنها
برای سیم بندی مجدد یک موتور مراحلی نیاز است که در زیر به جزئیات آن اشاره می‌کنیم:
1-دمونتاژ
برای دمونتاژ یک موتور باید مراحل زیر انجام شود.
1- آزمایشات قبل از دمونتاژکه جهت تشخیص وضعیت موتور قبل از باز کردن آن انجام می‌شود شامل تست مقاومت عایقی سیم پیچی‌ها با بدنه و نیز تست مقاومت هر یک از سیم‌پیچی‌ها با یکدیگر است.
2- بازکردن موتور شامل باز کردن کاور موتور و نیز کاور پروانه آن، پروانه، درپوش‌ها یا قالپاق‌های ابتدا و انتهای موتورو بیرون آوردن رتور از استاتور همینطور بیرون آوردن هسته از قاب آن می‌شود.
3- استخراج مشخصات: پس از بازکردن و دمونتاژ موتور، بهتر است برای موتور کارت شناسایی که شامل اطلاعات مفیدی در رابطه با آن می‌باشد،تهیه شود.
4- بیرون آوردن سیم‌پیچی‌ها که با استفاده از حرارت یکنواخت سیم پیچی‌ها‌ی سوخته خارج می‌گردند.
2- تعمیرات جزئی مکانیکی
از جمله قسمتهایی که در موتور نیاز به تعمیر و چک کردن دارند عبارتند از:
1-بیرینگ ها: یکی از مهم‌ترین اجزاء‌مکانیکی موتور که اغلب دچار ایراد می‌شوند، بیرینگ‌ها هستند.خارج کردن آنها باید با دقت و بدون ضربه زدن صورت گیرد. بهترین راه برای این منظور استفاده از پولی‌کش است. برای جازدن بیرینگ جدید نیز، بهترین راه استفاده از بیرینگ‌گرم کن یا Induction Heater است.
2-ورقه های هسته: برای تعمیر ورقه‌های هسته می‌توان از لایه‌های میکا برای عایق‌کاری بین لایه‌ها استفاده کرد.3- شافت موتور4- پروانه موتور5-ترمینال باکس
3-کلاف‌پیچی مجدد موتور:
برای پیچیدن کلاف‌های مورد نیاز برای یک موتور، امروزه از دستگاه‌های کلاف‌پیچ استفاده می شود. این دستگاه‌ها تعداد دور پیچیده شدن کلاف را اندازه گرفته و کاربر براحتی می‌تواند کلاف مورد نظر خود را تهیه نماید.
برای پیچیدن کلاف‌های مورد نیاز برای یک موتور، امروزه از دستگاه‌های کلاف‌پیچ استفاده می شود. این دستگاه‌ها تعداد دور پیچیده شدن کلاف را اندازه گرفته و کاربر براحتی می‌تواند کلاف مورد نظر خود را تهیه نماید.
4-مونتاژ موتور:
که قبل از آن باید کارهای زیر انجام شود:
که قبل از آن باید کارهای زیر انجام شود:
1-عایق‌کاری شیارها
2-جاگذاری کلاف‌ها
3-سربندی کلاف‌ها.
4-نواربندی کلاف‌ها.
5-آزمایشات قبل از مونتاژ:
که تست پیوستگی سیم‌پیچی‌هاکه با اتصال اهم‌متر به سرهای سیم‌پیچی‌های مربوط به هر فاز صورت می‌گیرد، تست عایق بین سیم‌پیچی‌ها و نیز بین هر سیم پیچی با بدنه و تست میدان دوار استاتوراز جمله تست‌هایی است که جهت اطمینان از صحت موتور انجام می‌گیرد.
که تست پیوستگی سیم‌پیچی‌هاکه با اتصال اهم‌متر به سرهای سیم‌پیچی‌های مربوط به هر فاز صورت می‌گیرد، تست عایق بین سیم‌پیچی‌ها و نیز بین هر سیم پیچی با بدنه و تست میدان دوار استاتوراز جمله تست‌هایی است که جهت اطمینان از صحت موتور انجام می‌گیرد.
6-آزمایشات بعد از مونتاژ:
پس از مونتاژ و سوار کردن موتور، برای مدتی کوتاه موتور به ولتاژ متصل می‌شود. دراین حالت باید جریان فازهای مختلف آن را اندازه‌گیری و با یکدیگر مقایسه کردکه باید با یکدیگر برابر بوده و از جریان نامی موتور کمتر باشد.از دیگر کمیت‌هایی که باید هنگام کار موتور اندازه‌گیری شود، سرعت آن در حالت بی‌باری است.که سرعت در بی‌باری اندکی از سرعت در بار کامل یا همان سرعت نامی موتور بیشتر است.
پس از مونتاژ و سوار کردن موتور، برای مدتی کوتاه موتور به ولتاژ متصل می‌شود. دراین حالت باید جریان فازهای مختلف آن را اندازه‌گیری و با یکدیگر مقایسه کردکه باید با یکدیگر برابر بوده و از جریان نامی موتور کمتر باشد.از دیگر کمیت‌هایی که باید هنگام کار موتور اندازه‌گیری شود، سرعت آن در حالت بی‌باری است.که سرعت در بی‌باری اندکی از سرعت در بار کامل یا همان سرعت نامی موتور بیشتر است.
7-لعاب دادن و پختن سیم‌پیچی:
لعاب دادن سیم‌پیچی‌ها باعث یکپارچگی و استحکام سیم‌پیچی‌های استاتور شده و قدرت مکانیکی موتور را افزایش می‌دهد. همچنین مقاومت سیم‌پیچی در برابر رطوبت را افزایش داده و ضریب دی‌الکتریک آن را نیز بالا می‌برد. سیم‌پیچی‌های لعاب دیده را باید به مدت چند ساعت در داخل کوره قرار داد تا خشک شده و استحکام لازم را پیدا کند. هرچند برخی از انواع لعاب‌ها، به حرارت برای خشک شدن احتیاج نداشته و در هوای آزاد خشک می‌شوند.از آن جمله می توان به شارلاک و Insulating Varnish اشاره کرد.
لعاب دادن سیم‌پیچی‌ها باعث یکپارچگی و استحکام سیم‌پیچی‌های استاتور شده و قدرت مکانیکی موتور را افزایش می‌دهد. همچنین مقاومت سیم‌پیچی در برابر رطوبت را افزایش داده و ضریب دی‌الکتریک آن را نیز بالا می‌برد. سیم‌پیچی‌های لعاب دیده را باید به مدت چند ساعت در داخل کوره قرار داد تا خشک شده و استحکام لازم را پیدا کند. هرچند برخی از انواع لعاب‌ها، به حرارت برای خشک شدن احتیاج نداشته و در هوای آزاد خشک می‌شوند.از آن جمله می توان به شارلاک و Insulating Varnish اشاره کرد.
برای آشنایی بیشتر با سر فصل ها عناوین آنها و عناوین زیر مجموعه آنها به ترتیب در زیر آمده است:
1- مقدمه
2- مبانی تئوری
3- دمونتاژ موتور
3-1- آزمایشات قبل از دمونتاژ
3-2- بازکردن موتور
3-3- استخراج مشخصات
3-4- بیرون آوردن سیم‌پیچی‌ها
4- تعمیرات جزئی مکانیکی
5- کلاف‌پیچی مجدد موتور
6- مونتاژ موتور
6-1- عایق‌کاری شیارها
6-2-جاگذاری کلاف‌ها
6-3- سربندی کلاف‌ها
6-4- نواربندی کلاف‌ها
6-4- آزمایشات قبل از مونتاژ
6-5- مونتاژ موتور
7- آزمایشات بعد از مونتاژ
8- لعاب دادن و پختن سیم‌پیچی